Psikolog Ayşenur Değermenci

Kelimeler her zaman yeterli değildir. Bazen yaşanmışlıkları, travmaları ya da iç dünyadaki karmaşayı ifade etmek için sözcükler yetersiz kalır. Kum Tepsisi Terapisi (Sandtray Therapy), bu sessizliğe alan açan, sözcüklerden çok simgelerle çalışan yaratıcı bir terapi yöntemidir. Özellikle çocuklar ve travma geçmişi olan bireyler için etkili bir araç olan bu terapi, hem psikodinamik hem de varoluşsal yönelimleri içinde barındırır. 

Kum Tepsisi Terapisi, bireyin duygularını ve iç dünyasını ifade etmek için kum, minyatür figürler ve özel bir kum tepsisi kullanarak gerçekleştirdiği yaratıcı ve sembolik bir psikoterapi yöntemidir. Temel olarak danışan, terapistin sunduğu figürleri kullanarak kum tepsisi içinde bir sahne yaratır. Bu sahne, danışanın bilinçdışına dair ipuçları verir ve içsel çatışmaların dışa vurulmasına olanak sağlar.

Bu terapi yaklaşımı, ilk olarak Margaret Lowenfeld tarafından 1920’lerde geliştirilmiş, daha sonra Dora Kalff tarafından Jungiyen psikolojiyle entegre edilerek bugünkü formuna kavuşturulmuştur. Kum Tepsisi Terapisi, sözel ifadenin sınırlı olduğu ya da terapötik ittifakın yeni kurulduğu dönemlerde çok güçlü bir araçtır.

​

Neden Faydalıdır?

​

Kum Tepsisi Terapisi birçok yönüyle psikoterapiye özgün katkılar sunar:

1. Sözel İfade Gerektirmez

Travma yaşamış, dili yeterince kullanamayan ya da iç dünyasını sözcüklerle anlatmakta zorlanan bireyler için bu terapi sessiz bir ifade alanı sunar. Özellikle çocuklar, otizm spektrumundaki bireyler ve travma mağdurları için güçlü bir iyileştirici araçtır.

2. Bilinçdışı Süreçlerle Çalışır

Kum tepsisine yerleştirilen her figür, bilinçdışı bir seçimin ve duygusal bir temsiliyetin parçasıdır. Bu sayede danışan farkında olmadığı içsel temaları dışavurur ve gözlemleme şansı elde eder.

3. Güvenli Sınırlar İçinde İfade İmkânı

Kum tepsisi “sınırlı bir evren”dir. Danışan burada kendini güvende hisseder ve ifade özgürlüğü elde eder. Figürlerin diliyle konuşmak, gerçek yaşamın tehditlerinden uzak bir şekilde yaşantısal deneyimleri yeniden işlemek anlamına gelir.

4. Simge Kullanımıyla Anlamlandırma Süreci

Kum tepsisi sembolik bir alandır. Simgelerin gücüyle, danışan içsel çatışmalarını dramatize eder ve bu da duygusal çözülmeyi kolaylaştırır.

​

Kum Tepsisi Terapisi Neden Tercih Edilmelidir?

​

Kum Tepsisi Terapisi’nin tercih edilmesinin ardında hem bilimsel hem de insani nedenler vardır:
   •    Sözel terapilere dirençli bireylerde etkilidir: Özellikle konuşmak istemeyen, güvensizlik yaşayan ya da duygularını sözcüklere dökemeyen bireyler için alternatif bir ifade yoludur.
   •    Travmanın güvenli şekilde yeniden işlenmesini sağlar: Kum tepsisi, danışanın geçmiş yaşantıyı yeniden canlandırıp yeniden anlamlandırmasını sağlar.
   •    Yaratıcılığı ve özgünlüğü destekler: Her danışan, tepsiye kendi dünyasını yansıtır. Bu kişisel sahne, terapötik yorum ve değişim için çok değerli bir malzemedir.
   •    Görsel, kinestetik ve sembolik sistemleri birlikte aktive eder: Bilişsel, duygusal ve davranışsal sistemlerin eş zamanlı çalışmasına olanak tanır.

​

Kimlere Uygulanabilir?

Kum Tepsisi Terapisi oldukça geniş bir yaş ve durum yelpazesinde uygulanabilir:

 Çocuklar ve Ergenler
   •    Duygularını sözel olarak ifade edemeyen küçük yaş gruplarında özellikle tercih edilir.
   •    Davranış problemleri, boşanma, okul fobisi, dikkat eksikliği, kardeş kıskançlığı gibi durumlarda etkilidir.
   •    Travma, istismar ve kayıp yaşamış çocuklarda güvenli bir müdahale yöntemidir.

Yetişkinler
   •    İçsel dünyasında sıkışmış hisseden, travma yaşamış ya da yaşam amacını yitirmiş bireylerde güçlü içgörüler sağlar.
   •    Depresyon, anksiyete, kimlik karmaşası, özgüven sorunları gibi alanlarda destek sunar.

Yaşlılar
   •    Sözel belleğin azaldığı bireylerde, sembollerle çalışmak yaşantıların aktarımını kolaylaştırır.
   •    Demansın erken evrelerinde dahi destekleyici olabilir.

Gruplarla Uygulama
   •    Grup terapilerinde kum tepsisi ortak bir alan yaratır. Özellikle aile terapilerinde, aile üyeleri birlikte bir sahne oluşturduğunda ilişkisel dinamikler görünür hale gelir.

​

Terapi Süreci Ne Kadar Sürer?

Kum Tepsisi Terapisi, hem kısa süreli kriz müdahalesi hem de uzun süreli derin psikoterapi için uygundur. Süreç şu şekilde özetlenebilir:

 1. Başlangıç Aşaması (1-3 seans)

Danışanın terapiste ve terapi ortamına güven duyduğu, figürlerle tanıştığı dönemdir. İlk tepsiler serbest bırakılır; yapılandırma yapılmaz.

 2. Orta Aşama (4-12 seans)

Bu evrede terapist ve danışan arasında semboller üzerinden daha derin bir iletişim kurulur. Temalar tekrarlanmaya başlar. Terapist yansıtıcı ve dikkatli gözlemcidir.

 3. Derinleşme ve Çözülme Aşaması (12+ seans)

Danışan kendini daha açık ve derin ifade etmeye başlar. Figür yerleşiminde yapı ve bütünlük artar. Bilinçdışı içerikler anlam kazanmaya başlar.

 4. Kapanış Aşaması

Danışan süreci tamamladığını hisseder. Terapist bu noktada kazanımları vurgular, sembollerle bir veda tepsisi hazırlanabilir.

Toplam süreç danışanın ihtiyacına bağlı olarak 8–24 seans arasında değişebilir. Travma sonrası daha uzun süreçler gerekebilir.

​

Kum Tepsisi Terapisi, içsel deneyimlerin figürlere yansıtılarak dışa vurulabildiği, kelimelere dökülemeyen duygulara anlam kazandırılabildiği yaratıcı bir psikoterapi yöntemidir. Güvenli, derin ve etkili bir iyileşme alanı sunar. Sadece bir oyun değil, terapötik bir aynadır. İçsel dünyamızın görünür kılındığı, kendi hikâyemizi yeniden yazabildiğimiz bir metafor alanıdır.

Günümüzün hızlı, sözcüklere boğulmuş dünyasında Kum Tepsisi Terapisi; sessizliğin, dokunuşun ve sembolün diliyle iyileşmenin mümkün olduğunu hatırlatır.